Een zwarte dag

‘Hoe staat het ervoor, Otto?’ informeert de majoor.

‘Beroerd,’ verklaart Von Kreutzfeld. ‘De Canadezen en Australiërs zijn bijna zes kilometer door onze linies heen gebroken. De meeste van onze secties zijn totaal overrompeld. Waar we niet zijn afgeslacht, hebben de mannen zich massaal overgegeven. Dit wordt een zwarte dag voor het Duitse leger, majoor.’

De majoor laat zijn vuist op de tafel vallen. Het duistere gevoel verspreidt zich door zijn lichaam. ‘Hoe hebben ze zo’n groot offensief voor ons kunnen geheimhouden? Waarom wist niemand hier iets van, verdraaid nog aan toe?’

Von Kreutzfeld maakt een vertwijfeld gebaar. ‘Wie zal het zeggen? De geallieerden daarentegen… Het leek wel alsof zij alles al wisten.’

Het was 8 augustus 1918: de dag waarop de Musical Box in het niets verdween, 30.000 Duitse soldaten hun leven of hun vrijheid verloren en generaal Erich Ludendorff verzuchtte: ‘Der 8. August ist der schwarze Tag des deutschen Heeres in der Geschichte dieses Krieges.’ Voor de geallieerden betekende deze dag echter een formidabele terreinwinst, de eerste van een aantal klinkende overwinningen en het begin van de eindzege in de Eerste Wereldoorlog. Maar wat gebeurde er eigenlijk op deze mistige zomermorgen? In het voorjaar van 1918 had het Duitse leger nog een grootschalig offensief geopend rond de Somme, maar slaagde er niet in om een beslissende doorbraak te forceren. Toen de zomer aanbrak, waren de troepen uitgeput en aanzienlijk uitgedund. Nu was het de beurt aan de geallieerden om in de aanval te gaan. Natuurlijk hadden de Franse, Engelse, Amerikaanse, Australische en Canadese legers al vaker geprobeerd om hun tegenstanders de vernietigende slag toe te brengen. Zulke aanvallen zagen er in grote lijnen vaak hetzelfde uit: voor de eigenlijke stormloop begon, werden de vijandelijke verdedigingslinies eerst een paar uur lang stevig gebombardeerd. Het doel daarvan was uiteraard om het geschut en de weerstand van de tegenstander te breken vóór de soldaten zich het slagveld op waagden. Helaas begon na vier jaar oorlog het effect een beetje te slijten: bij het eerste teken van artilleriebeschietingen trokken de mannen zich simpelweg terug in hun bunkers en dug-outs, die wel een stootje konden verdragen. Hield het vuur op, dan kropen ze fris en vrolijk weer naar buiten om de aanvallers alsnog aan hun bajonetten te rijgen.

In de zomer van 1918 besloten de geallieerden het daarom anders aan te pakken. Onder de grootste geheimhouding werden 75.000 mannen, meer dan 500 tanks en 1900 vliegtuigen naar de plaats van de aanval verplaatst. Zelfs de soldaten wisten niet precies waar hun einddoel lag en wat zich daar zou gaan afspelen. Het front ten oosten van het Noord-Franse Amiens was namelijk niet direct de plaats waar een offensief werd verwacht. Ook de Duitsers zelf achtten het waarschijnlijker dat een nieuwe aanval eerder bij Reims of in Vlaanderen zou plaatsvinden. De geallieerden maakten daar handig gebruik van door op deze plekken een aantal kleinere charges uit te voeren en zo de aandacht van het hoofddoel – Amiens – af te leiden. Om de discretie te verhogen, werd bovendien het grootschalige artilleriebombardement achterwege gelaten. In het diepste geheim en onder nachtelijke dekking verzamelden de troepen zich op de afgesproken punten. Om het geluid van de tanks te overstemmen, lieten de geallieerden twee vliegtuigen opstijgen, die rondjes vlogen boven de Duitse linies en met hun motorgeluid de naderende Marks en Whippets maskeerden.

Om 04.20 ’s ochtends, toen de morgenmist dik en ondoordringbaar boven het niemandsland hing, werd de aanval ingezet. De Duitsers waren compleet overweldigd en konden niet voldoende tegenstand bieden. Tijdens deze eerste dag van de Slag bij Amiens slaagden de geallieerden erin maar liefst elf kilometer op te rukken – een onvoorstelbaar resultaat als je bedenkt dat de bloedigste veldslagen van de Eerste Wereldoorlog soms maar een paar honderd meter vooruitgang opleverden. Minstens net zo belangrijk was dat het daverende succes van de aanval het moreel van de tegenstander een zware slag had toegebracht. De geallieerden daarentegen kregen de smaak van de overwinning te pakken. Voor het eerst in lange tijd hadden zij het initiatief weer in handen, en dat zou zo blijven tot de strijd op 11 november 1918 officieel eindigde. De achtste augustus vormde daarmee het begin van de laatste honderd dagen van de oorlog. Maar tot die tijd zouden er nog heel veel bloed, zweet en tranen moeten vloeien…

Foto's:

1. Een rij Duitse krijgsgevangenen tijdens de Slag bij Amiens

2. Overzicht van het slagveld en de geallieerde terreinwinst die in de verschillende fasen van de slag werd geboekt op de Duitsers

3. Nieuw-Zeelandse soldaten poseren naast een van de grote Duitse kanonnen die zijn veroverd bij Grevillers op 25 augustus 1918.