.png)
Je zou zeggen dat een auteur met zes hoofdpersonen, twee fronten en vier jaar wereldoorlog in elk geval geen last kan krijgen van inspiratietekort. Dat is, mijns inziens, hetzelfde als beweren dat een stratenmaker nooit zijn baan kan verliezen omdat er zoveel bakstenen op de wereld zijn. Het is geen kwestie van genoeg materiaal hebben – je moet weten wat je ermee moet dóen. Toen ik in 2015 besloot dat ik volwassen genoeg was om mijn grotemensenroman te schrijven en de kast in mijn hoofd openmaakte waarin ik de Eerste Wereldoorlog zolang had opgeslagen, tuimelden de feiten als een woordenlawine over me heen. Het duurde even voor ik mezelf bovenop de materiaalberg had gehesen, rondkeek en me met zinkende moed afvroeg: waar moet ik in vredesnaam beginnen? Zelfs als je weet dat een van je personages een Britse soldaat aan het westfront is, liggen alle mogelijkheden nog open. Vecht hij in Frankrijk of België? Als verkenner, genist, kanonnier? Is de oorlog nog jong en vol kansen, of sleept de strijd zich al jarenlang voort? Elke keuze kadert het verhaal verder in. De koers die je hier kiest, bepaalt de hele reis. Krijg daar maar eens géén keuzestress van… Maar toen stuitte ik per toeval op het ooggetuigenverslag van de ongelofelijke odyssee van de Musical Box.
De Musical Box was een Medium Mark A, ofwel, een Whippet-tank: een middelzware tank die eind 1917 voor het eerst op het slagveld was verschenen. Deze specifieke tank maakte deel uit van een bataljon dat op 8 augustus 1918 begon aan de Slag bij Amiens. Om 04.20 uur ’s ochtends verlieten tankcommandant luitenant Clement B. Arnold, schutter Christopher Ribbans en chauffeur William J. Carnie met zeven andere Whippets het startpunt, iets buiten Amiens. Al snel merkte de bemanning dat hun kameraden één voor één in het slagveld kwamen vast te zitten en achterbleven. Zelf kwam de Musical Box onder vuur te liggen van een Duitse veldbatterij, die met dodelijke precisie twee grotere Mark V-tanks in de buurt uitschakelde. Het lukte commandant Arnold om zijn tank in de beschutting van een rij bomen te krijgen, zodat hij de Duitse kanonnen in de flank kon aanvallen. Ze slaagden erin verschillende Duitsers te doden. De anderen vluchtten in paniek weg. Vanaf dat moment begon de Musical Box aan een urenlange dwaaltocht die haar bemanning - onwetend - ver voor de andere tanks uit dieper en dieper de Duitse linies in leidde. De tank liet een spoor van vernielingen achter. Zo lukte het luitenant Arnold en zijn mannen om een spoorbrug op de Duitsers te veroveren, een observatieballon uit de lucht te schieten en verschillende militaire transporten uit te schakelen.
De omstandigheden in de tank werden er intussen niet beter op. De reserveblikken met benzine, die op het dak van de Whippet waren vastgemaakt, hadden het door het felle geweer- en granaatvuur zwaar te verduren en raakten lek. 'Benzine uit de doorboorde blikken droop langs de hele cabine. Deze dampen, in combinatie met de hevige kogelinslagen en de grote hitte (rond deze tijd waren we al negen of tien uur actief) maakte het noodzakelijk om door het mondstuk van ons gasmasker te ademen zonder het masker daadwerkelijk te dragen.' De Musical Box veranderde langzaam maar zeker in een rijdend brandstofvat. Dit werd haar ten slotte fataal. 'We reden nog altijd en ik schreeuwde naar chauffeur Carnie dat we moesten omdraaien, omdat het onmogelijk was om de actie nog langer voort te zetten, toen er twee zware ontploffingen vlak na elkaar klonken en de cabine veranderde in een vlammenzee. Carnie en Ribbans wisten de deur te bereiken, maar raakten buiten bewustzijn. Ikzelf raakte bijna bedwelmd, maar wist de deur open te krijgen en viel op de grond, waar ik de twee andere mannen uit de tank wist te trekken. Brandende benzine stroomde over de grond waarop we lagen. De frisse lucht bracht ons bij, we stonden allemaal op en renden om weg te komen van de brandende benzine. We stonden allemaal in brand. Tijdens deze vlucht werd Carnie in de maag geschoten en stierf.'
Arnold en Ribbans slaagden erin hun brandende kleding te doven door over de grond te rollen. Intussen hadden ook de Duitsers hen ontdekt. Woedende soldaten begonnen op de twee mannen in te slaan met geweerkolven en te steken met bajonetten. Een Duitse officier maakte echter net op tijd een einde aan het geweld. De twee Engelsen werden meegenomen, verhoord en afgevoerd naar een krijgsgevangenkamp.
Pas de volgende dag ontdekten geallieerde troepen het uitgebrande karkas van de Musical Box tussen de inmiddels veroverde Duitse linies. Van de bemanning was geen spoor te bekennen. Pas na de oorlog zou duidelijk worden wat zich rondom de tank had afgespeeld.
Tot die tijd hadden de achtergebleven mannen dus geen idee wat er precies met de Musical Box was gebeurd. Op dat punt begon mijn verbeelding het verhaal direct over te nemen. Want wat moet de rest van de compagnie van de feiten gedacht hebben? Waarom was de tank zover van het oorspronkelijke doel afgedwaald? Waren deze mannen helden, die zich met ware doodsverachting niet hadden kunnen inhouden? Was het misschien lafheid die hen ver bij het strijdtoneel vandaan had gedreven? En, niet geheel onbelangrijk: waar waren ze gebleven? Stuk voor stuk vragen waarop ik op dat moment maar één antwoord wist, namelijk: dat ik in één klap zowel een plaats, tijdstip, krijgsmachtonderdeel als een fantastisch verhaal had gevonden…
Foto's:
v.l.n.r. chauffeur William James Carnie, commandant Clement B. Arnold en schutter Christopher Ribbans
Artist impression van de Musical Box
De vermoedelijke uitgebrande Musical Box met rustende Duitse krijgsgevangenen en hun Australische bewakers